De mooiste 15 fotoboeken van 2016 volgens de Volkskrant
Dit zijn ze: de beste vijftien Nederlandse fotoboeken van 2016 volgens de Volkskrant. Het is nadrukkelijk géén top 15. We maakten in het uitgestrekte fotoboekenbos geen onderscheid tussen bijvoorbeeld hardcore documentaire of verstilde persoonlijke fotografie en kozen uit alle appels en peren wat ons het beste smaakte. De keuze viel niet mee. De zorg die Nederlandse fotografen en vormgevers besteden aan hun publicaties is opvallend en de kwaliteit hoog.
Door Merel Bem en Arno Haijtema
Lana Mesić: Clever Eyes
Lana Mesić: Clever Eyes
Lana Mesić: Clever Eyes
Hoe ziet het onzichtbare eruit? Fotograaf Lana Mesić gaat in haar boek Clever Eyes op zoek naar beelden die het dichtst in de buurt komen van de onzichtbare entiteit die mensen ‘god’ noemen. Ze fotografeerde oude mannen met lange witte baarden en felblauwe ogen. Ze portretteerde jongemannen die op Jezus lijken, ging op zoek naar representaties van geesten en demonen, hield stil bij magie. En passant onthult Mesić wat waarschijnlijk het begin van haar zoektocht vormde: de onzichtbaarheid van haar afwezige vader, die op de weinige foto’s die ze van hem bezat meer leek op een geest dan op een man. In winkels en op straat begon ze naar hem te zoeken, als een spelletje.
Lana Mesić: Clever Eyes. Eigen beheer. Vormgeving: Collective Works. 24,95 euro
Marleen Sleeuwits: On the Soft Edge of Space
Marleen Sleeuwits: On the Soft Edge of Space
Marleen Sleeuwits: On the Soft Edge of Space
Als je het weet, dan zie je het, meteen al. Op de eerste pagina’s van On the Soft Edge of Space lijkt het alsof je naar foto’s kijkt van een grote, witte tentoonstellingsruimte maar dat is niet zo. Dit is een maquette, een expositie met kunstwerken op schaal. Wat groot lijkt is in feite van miniatuurformaat. Wat je ziet is niet wat je denkt dat je ziet en dat geldt ook voor het werk van Marleen Sleeuwits. Al jaren fotografeert zij lege ‘non-ruimten’, zoals vliegvelden en kantoorgebouwen, en altijd vraag je je af: Is dit echt? Speciaal voor haar eerste boek bouwde zij een ‘white cube’-schaalmodel en richtte het in met kleine afdrukken van haar eigen foto’s. Vervolgens fotografeerde ze de minitentoonstelling en wisselde die beelden af met grote afdrukken van haar werk zelf.
Marleen Sleeuwits: On the Soft Edge of Space. Uitgeverij: Onomatopee. Vormgeving: Collective Works. 40 euro
Wies den Ouden - 1 december 1995
Wies den Ouden - 1 december 1995
Wies den Ouden: 1 december 1995
1 december 1995 gaat over de dag, meer dan 20 jaar geleden, waarop de 17-jarige zoon van fotograaf Wies den Ouden een hersenbloeding kreeg. Wat volgt is het proces van opname, behandeling, revalidatie en het opnieuw zelfstandig worden. In ziekenhuizen met bakstenen muren en gesloten deuren richt de moeder haar blik op een foto met bloemen of voetballende jongens op het strand. Door het boek heen zitten losse fotootjes van de kleurrijke schilderijen die Den Oudens zoon begon te maken. Wanneer hij naar een nieuw revalidatiecentrum gaat worden de foto’s groter en helderder. De fotograaf kan haar ogen laten dwalen over de hei en een gang vol daglicht. ‘A is nu op zichzelf’ schrijft ze.
Wies den Ouden: 1 december 1995. Eigen beheer. Vormgeving: Hamid Sallali, Wies den Ouden. 35 euro
Marco van Duyvendijk: Motsure Hotsure Tsumugu
Iedereen die wel eens naast een Japanse schone in kimono door de stad
heeft geschreden, kan zich voorstellen wat er gebeurde toen dat
fotograaf Marco van Duyvendijk (42) in Tokio overkwam. Behalve de
nauwelijks te bedwingen behoefte alle omstanders aan te spreken en ze te
laten delen in de euforie die de schilderachtige schoonheid van de
glanzende kimono in hem wakker maakte, deed het kledingstuk nog iets in
Van Duyvendijk: hij voelde de noodzaak om het productieproces van het
traditionele sierkleed te doorgronden en met de camera vast te leggen.
Motsure Hotsure Tsumugu heet het delicate boek dat Van Duyvendijk
samenstelde met de foto’s die hij maakte op het Japanse eiland Amami, de
bakermat voor de vervaardiging van de kimono’s. Een traditie die in rap
tempo aan het verdwijnen is.
Marco van Duyvendijk (fotografie en vormgeving): Motsure Hotsure Tsumugu. Eigen beheer, 35 euro.
Xiaoxiao Xu: Aeronautics in the Backyard
Xiaoxiao Xu: Aeronautics in the Backyard
Xiaoxiao Xu: Aeronautics in the Backyard
Su Guibin uit Chaozhou vervaardigde in twee maanden een eenpersoonshelikoptertje, kreeg in 2014 een vliegongeluk en is sindsdien verlamd vanaf zijn middel. Toch droomt hij nog steeds van vliegen. In het boek Aeronauts in the Backyard van Xiaoxiao Xu zie je hem liggen in bed. Xu reisde door haar geboorteland op zoek naar boeren die alles op alles zetten om de perfecte vliegmachine te bouwen. Ze vond er acht en documenteerde hun leven. Haar boek vertelt over hun dromen, maar toont ook wat de opmerkzame Xu opviel tijdens haar trip door China. Ze fotografeerde een lege vogelkooi en een groentetuintje vanuit vogelperspectief, een fiere herdershond op de top van een zandberg.
Xiaoxiao Xu: Aeronautics in the Backyard. Uitgeverij: The Eriskay Connection. Vormgeving: Rob van Hoesel, Carel Fransen. 32 euro
Jaya Pelupessy: SET – PUT – RUN
Jaya Pelupessy: SET – PUT – RUN
Jaya Pelupessy: SET – PUT – RUN
Pelupessy’s foto’s gaan over de totstandkoming van beelden. Hij onderzoekt hoe het proces van het maken van een foto en het eindresultaat (de foto zelf) zich tot elkaar verhouden. Zijn beelden tonen installaties met touwtjes, snoeren, handen die ergens mee bezig zijn: een soort experimentele theaterstukken die een blik gunnen op podium en coulissen tegelijkertijd. Zijn eerste boek moest die werkwijze reflecteren. SET – PUT – RUN gaat over het werk van Jaya Pelupessy, maar óók over het maken van een boek over het werk van Jaya Pelupessy. Resultaat: een boek dat voor de helft uit in de studio gereproduceerde drukvellen bestaat, met een afneembaar omslag waaronder zich nog wat verrassingen bevinden. Aan het boek werd een website gekoppeld met een film waarop het maakproces te zien is.
Jaya Pelupessy: SET – PUT – RUN. Uitgeverij: Fw:Books. Vormgever: Hans Gremmen. 30 euro.
Laura Hospes: UCP
Laura Hospes: UCP
Laura Hospes: UCP
Wie is Laura Hospes? Op een van de eerste foto’s van haar boek UCP is zij een vrouw zonder hoofd. Ze wordt zo belicht dat het verdwijnt in de donkere ruimte om haar heen. Wellicht is het een wensbeeld, want verdrietig genoeg is het nu juist haar hoofd dat ervoor zorgde dat Hospes in 2015 werd opgenomen in het UCP, de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis. Ze had geprobeerd zichzelf om het leven te brengen. Op de foto’s die volgen blikt de fotograaf in verschillende gemoedstoestanden de camera in. Neutraal, angstig, intens, wanhopig, verdrietig, leeg en een pietsie strijdlustig, maar nog nergens berustend of gelukkig. UCP is een moedig boek, gemaakt in een tijd dat Hospes liever in beelden communiceerde dan in taal.
Laura Hospes: UCP. Uitgeverij: Lecturis. Vormgever: Laura Hospes. 35 euro
Geisje van der Linden & Miriam Donkers: Stella Maris
Geisje van der Linden & Miriam Donkers: Stella Maris
Geisje van der Linden & Miriam Donkers: Stella Maris
Vijf jaar lang bezochten de fotografen Geisje van der Linden en Miriam Donkers Stella Maris, een voormalig klooster in een Noord-Brabants dorp. Hier wonen tijdelijk Oost-Europese migrantenwerkers. De fotografen legden de veelal jonge bewoners en hun ongezellige leefruimte op een afstandelijke, maar geconcentreerde manier vast. Hier en daar wordt geglimlacht, kamers worden opgefleurd met nepbloemen, foto’s en dekbedovertrekken die pijn doen aan je ogen. Verder is de oneindige leegheid van dit systeemplafondgebouw én van het smetteloze dorp Welberg zo overweldigend treurig en onpersoonlijk dat je het liefst in huilen wil uitbarsten.
Geisje van der Linden & Miriam Donkers: Stella Maris. Uitgeverij: The Eriskay Connection. Vormgeving: Rob van Hoesel. 25 euro
Bob Siers: XXX Photographs from 2006 2016
Bob Siers: XXX Photographs from 2006 2016
Bob Siers: XXX Photographs from 2006 2016
XXX Photographs from 2006 2016 van Bob Siers is wellicht niet het meest geschikte cadeau voor schoonmoeders, het is wel een aanstekelijke fotografische zoektocht naar de clichés van de beroemde zelfkant van Amsterdam, en een herbeleving van een bezoek aan de hoofdstad van tien jaar geleden. Als zestienjarige reisde Siers in 2006 naar Amsterdam om stoned te worden en de Wallen te verkennen. Vandaar dat het boek nogal grafische beelden bevat van neukende en pijpende stelletjes, rommelige bedden en allerhande hallucinerende middelen, de beelden die op Siers destijds een onuitwisbare indruk maakten. Met zijn jongere zelf in zijn hoofd ging de fotograaf opnieuw op pad. Hij vulde zijn herinneringen aan met mooie portretten en een fijn gevoel voor beeldritme.
Bob Siers: XXX Photographs from 2006 2016. Eigen beheer. Vormgeving: Amir Avraham. 38 euro
Anna den Drijver: Enchanted Blossom
Anna den Drijver: Enchanted Blossom
Anna den Drijver: Enchanted Blossom
Enchanted blossom van Anna den Drijver is een dromerig beeldgedicht, waarin zwanen, wolken, roze bloesem, bladeren en zich met veel stof omhullende anonieme meisjeslichamen toegang bieden tot een uiterst fijnbesnaard en zintuiglijk universum. Den Drijver combineert zwart-wit beelden met foto’s in warme kleuren, veel roze en groen met dan ineens een verwelkende bloem in bijna obsceen paars. Dit boek vertelt geen verhaal, maar houdt wel een woordeloos pleidooi voor een andere, gevoelige blik op de wereld. Soms heb je gewoon even een zwaan nodig, of gedroogde roze bloesems in een plastic zakje, om er binnen te kunnen stappen en je te laten betoveren.
Anna den Drijver: Enchanted Blossom. Eigen beheer. Vormgeving: Suze Swarte. 25 euro.
Robin de Puy: If This Is True... I’ll Never Have To Leave Home Again
Robin de Puy: If This Is True... I’ll Never Have To Leave Home Again
Robin de Puy: If This Is True... I’ll Never Have To Leave Home Again
Het was in alle opzichten een wankele onderneming. Jonge, aantrekkelijke, psychisch niet al te stabiele vrouw besluit om zielenrust te zoeken door een roadtrip in de Verenigde Staten te maken, op een Harley Davidson. Achtduizend mijl op het clichésymbool van persoonlijke vrijheid door een clichéland van prairies en massieve bergen. Bij elke bocht van de highway gapen ravijnen vol clichés waar menig kunstenaar met minder fotografische stuurmanskunst dan De Puy met flair in was gerold. Hoewel de Amerikaanse clichés wel degelijk opdoemen, zigzagt De Puy (30) er behendig langs. Want het is haar, bekend als portretfotografe voor onder meer de Volkskrant, ook op haar reis te doen om – toevallige - ontmoetingen met de bewoners van het land. Het resulteert in een reeks ijzersterke portretten van Amerikanen die getekend zijn door het leven.
Robin de Puy: If This Is True... I’ll Never Have To Leave Home Again. Uitgeverij: Ludion. Vormgeving: SYB. 40 euro.
RobindePu.JPG)
Samuel Otte: De val
Samuel Otte: De val
Samuel Otte: De val
Als telg uit een streng gelovige Zeeuwse familie weet Samuel Otte (36) in De val de beklemming van religieuze orthodoxie evenzeer zichtbaar te maken als de geborgenheid en veiligheid die het rotsvaste godsvertrouwen aankleven. Otte groeide op in een wereld van strenge, grote symmetrische kerkgebouwen, bekroond door de spitse toren, het splijtend zwaard van God. In een gemeenschap met een eigen tweedehandsbeurs, waar uitsluitend goederen – hoedjes, jurken - worden verhandeld die in overeenstemming zijn met de geloofsvoorschriften. Bijbelleer, dogmatiek, traditie beheersen het leven en leggen er drastische beperkingen aan op, waardoor Ottes geloof uiteindelijk wankelt. Tegelijk is er de geschiedenis van zijn stervende vader, die zich vastklampt aan de laatste hoop van het geloof. Hoe verenig je de liefde voor je vader met wereldse verlokkingen? Otte worstelt.
Samuel Otte (fotografie en vormgeving): De val. Eigen beheer. 30 euro. (uitverkocht).
Otto Snoek: Luchtspoor Rotterdam
Otto Snoek: Luchtspoor Rotterdam
Otto Snoek: Luchtspoor Rotterdam
Luchtspoor Rotterdam van Otto Snoek (50) is een ode aan de bruggenbouwers die de levensaders van de industriestad met elkaar hebben verbonden. De gietijzeren bouwwerken die het treinverkeer over de Rotterdamse wateren en wegen heen mogelijk maakten en met hun krommingen en glooiingen het gezicht van de stad zijn groeven en grijnzen gaf. De bruggen verdwijnen in hoog tempo. Snoek, zelf geboren op het Noordereiland en een kosmopolitisch romanticus, legde de bruggen en de gietijzeren overkappingen van stations als Blaak en Schiedam vast voordat het te laat was. Speciale aandacht heeft hij voor de beroemde Hef, en de restauratie van de brug, die in delen per schip naar de werkplaats werd gebracht. Nu mag hij weer gezichtsbepalend ongenaakbaar zijn in het oude havengebied.
Otto Snoek: Luchtspoor Rotterdam. Uitgeverij: Van Zoetendaal Publishers. Vormgeving Willem van Zoetendaal. 27 euro.
Marco van Duyvendijk: Motsure Hotsure Tsumugu
Marco van Duyvendijk: Motsure Hotsure Tsumugu
Marco van Duyvendijk: Motsure Hotsure Tsumugu
Iedereen die wel eens naast een Japanse schone in kimono door de stad heeft geschreden, kan zich voorstellen wat er gebeurde toen dat fotograaf Marco van Duyvendijk (42) in Tokio overkwam. Behalve de nauwelijks te bedwingen behoefte alle omstanders aan te spreken en ze te laten delen in de euforie die de schilderachtige schoonheid van de glanzende kimono in hem wakker maakte, deed het kledingstuk nog iets in Van Duyvendijk: hij voelde de noodzaak om het productieproces van het traditionele sierkleed te doorgronden en met de camera vast te leggen. Motsure Hotsure Tsumugu heet het delicate boek dat Van Duyvendijk samenstelde met de foto’s die hij maakte op het Japanse eiland Amami, de bakermat voor de vervaardiging van de kimono’s. Een traditie die in rap tempo aan het verdwijnen is.
Marco van Duyvendijk (fotografie en vormgeving): Motsure Hotsure Tsumugu. Eigen beheer, 35 euro.
Martine Stig: Noir
Martine Stig: Noir
Martine Stig: Noir
Een onmiskenbaar grootstedelijk en soms wat dorps gevoel stijgt op uit het boek Noir van Martine Stig (44). Knalgeel omslag, om een collectie zwartwitfoto’s op liggend formaat heen, ‛candid’ geschoten tijdens omzwervingen door Amsterdam – de metropool met kleinsteedse allure. Stig is een liefhebber van het donkerste zwart zoals het zich toont in de schaduwpartijen op haar foto’s. Dat zwart vormt één verbindende factor in Noir. Het is een fascinerend spel met licht en duister, en vooral met schaduwen, dat Stig speelt. Haar observaties zijn verrassend –hoe kan het dat een doorzichtige plastic zak toch een schaduw heeft? – en prettig ontregelend. Wie Noir goed heeft bekeken, stelt zijn eigen waarnemingsvermogen op scherp. Je ziet niet wat je denkt te zien. De vormgeving van het boek - de placering van de foto’s op de witte pagina’s - stimuleert de fantasie nog extra. Ook wat je níet ziet speelt daarbij een voorname rol.
Martine Stig: Noir. Uitgeverij: Fw:Books. Vormgeving Hans Gremmen. 20 euro.
Chrystel Lebas: Field Studies, Walking through Landscapes and Archives
Chrystel Lebas: Field Studies, Walking through Landscapes and Archives
Chrystel Lebas: Field Studies, Walking through Landscapes and Archives
De Franse fotografe Chrystel Lebas trad in Schotland in de voetsporen van een beroemde botanist/ecoloog uit de 20-ste eeuw, die de landschappen die hij bestudeerde vastlegde op glasnegatieven. Lebas maakt haar opnamen met een panoramacamera op een statief. Haar foto’s vergen een lange belichtingstijd; ze fotografeert bij voorkeur in de schemering, als de kleurtinten verzachten, grassen en mossen een veloursachtige textuur en eerst nog dreigende wolkenpartijen iets donzigs krijgen. Afgedrukt op grote uitklappagina’s geven de reuzenfoto’s je een gevoel van présence: alsof je in de Schotse bergen staat.
Chrystel Lebas: Field Studies, Walking through Landscapes and Archives. Uitgeverij Fw: Books. Ontwerp Hans Gremmen. 50 euro.
